ام اس چیست؟ + علائم پنهان بیماری ام اس را بدانید

به گزارش خبرنگار زیرنویس، بیماری ام‌اس (Multiple Sclerosis یا MS) یک بیماری مزمن و خودایمنی است که بر سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) تأثیر می‌گذارد. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به پوشش محافظتی الیاف عصبی به نام “میلین” حمله می‌کند و آن را تخریب می‌کند. این تخریب باعث اختلال در انتقال سیگنال‌های عصبی می‌شود و می‌تواند منجر به مشکلات مختلفی در عملکرد بدن شود.

علائم بیماری ام اس

علائم بیماری ام‌اس می‌تواند بسیار متنوع باشد و بسته به ناحیه‌ای از سیستم عصبی مرکزی که آسیب دیده است، شدت و نوع آن‌ها تغییر می‌کند.

دسته‌بندی	علائم بیماری ام‌اس
مشکلات بینایی	– تاری دید یا دوبینی – از دست دادن موقت بینایی (معمولاً در یک چشم) – درد در هنگام حرکت چشم‌ها (نوریت اپتیک)
ضعف عضلانی	– احساس ضعف یا سنگینی در دست‌ها یا پاها – مشکلات در حرکت و هماهنگی عضلات – ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزانه
بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن	– بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در دست‌ها، پاها یا صورت
مشکلات حرکتی و تعادلی	– دشواری در حفظ تعادل یا راه رفتن – عدم هماهنگی در حرکات دست و پا – زمین خوردن‌های مکرر یا مشکل در بلند شدن از حالت نشسته
خستگی شدید	– احساس خستگی غیرقابل توصیف که حتی پس از استراحت بهبود نمی‌یابد
مشکلات شناختی و حافظه	– مشکلات در حافظه کوتاه‌مدت – دشواری در تمرکز و پردازش اطلاعات – اختلالات در تفکر و تصمیم‌گیری
درد و اسپاسم عضلانی	– دردهای مزمن یا تیز در عضلات یا مفاصل – اسپاسم‌ها یا انقباضات غیرارادی عضلات
مشکلات گفتاری و بلع	– مشکل در صحبت کردن به صورت واضح – دشواری در بلع یا قورت دادن غذا
علائم روده و مثانه	– نیاز به دفع مکرر ادرار یا ناتوانی در کنترل ادرار – یبوست یا مشکلات هاضمه
اختلالات روحی و روانی	– افسردگی، اضطراب و تغییرات خلقی – احساس استرس و فشار روانی

علائم می‌توانند به صورت دوره‌ای (به طور متناوب) یا به صورت پیوسته بروز کنند. برخی از علائم رایج بیماری ام‌اس عبارتند از:

مشکلات بینایی:

تاری دید یا دوبینی

از دست دادن موقت بینایی (معمولاً در یک چشم)

درد و ناراحتی در هنگام حرکت چشم‌ها (نوریت اپتیک)

ضعف عضلانی:

احساس ضعف یا سنگینی در دست‌ها یا پاها

مشکلات در حرکت و هماهنگی عضلات

ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزانه به دلیل ضعف

بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن:

بی‌حسی یا احساس سوزن‌سوزن شدن در دست‌ها، پاها یا صورت

این علائم ممکن است به طور موقت یا دائمی باقی بمانند

مشکلات حرکتی و تعادلی:

دشواری در حفظ تعادل یا راه رفتن

عدم هماهنگی در حرکات دست و پا

زمین خوردن‌های مکرر یا مشکل در بلند شدن از حالت نشسته

خستگی شدید:

احساس خستگی غیرقابل توصیف که حتی پس از استراحت بهبود نمی‌یابد

خستگی می‌تواند تاثیر زیادی بر توانایی انجام کارهای روزانه داشته باشد

مشکلات شناختی و حافظه:

مشکلات در حافظه کوتاه‌مدت

دشواری در تمرکز و پردازش اطلاعات

اختلالات در تفکر و تصمیم‌گیری

درد و اسپاسم عضلانی:

دردهای مزمن یا تیز در عضلات یا مفاصل

اسپاسم‌ها یا انقباضات غیرارادی عضلات

مشکلات گفتاری و بلع:

مشکل در صحبت کردن به صورت واضح

دشواری در بلع یا قورت دادن غذا

علائم روده و مثانه:

نیاز به دفع مکرر ادرار یا ناتوانی در کنترل ادرار

یبوست یا مشکلات هاضمه

اختلالات روحی و روانی:

افسردگی، اضطراب و تغییرات خلقی

احساس استرس و فشار روانی

علائم ام‌اس می‌توانند در طول زمان تغییر کنند و ممکن است برای هر فرد متفاوت باشند. بعضی از بیماران ممکن است علائم بسیار خفیفی داشته باشند، در حالی که برای برخی دیگر علائم شدیدتر و مزمن‌تر بروز می‌کنند.

علل ابتلا به بیماری ام اس

بیماری ام اس (Multiple Sclerosis) یک بیماری خودایمنی است که بر سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) تاثیر می‌گذارد. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به میلین (پوشش محافظتی رشته‌های عصبی) حمله می‌کند و باعث آسیب به آن می‌شود. این آسیب منجر به اختلالات مختلفی در عملکرد عصبی می‌شود.

عامل	توضیحات
عوامل ژنتیکی	وراثت می‌تواند در بروز بیماری ام اس نقش داشته باشد. افرادی که سابقه خانوادگی دارند، بیشتر در معرض ابتلا هستند.
عوامل محیطی	قرار گرفتن در معرض ویروس‌ها (مانند ویروس اپشتین بار) و کمبود ویتامین D، به‌ویژه در مناطق کم نور خورشید، ممکن است خطر ابتلا به ام اس را افزایش دهد.
سیستم ایمنی	بیماری ام اس یک اختلال خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به میلین (پوشش عصبی) حمله می‌کند و آن را آسیب می‌زند.
عوامل هورمونی	ام اس بیشتر در زنان دیده می‌شود، که نشان می‌دهد تغییرات هورمونی، به ویژه در دوران بارداری و پس از آن، در بروز بیماری نقش دارند.
عوامل ویروسی	برخی ویروس‌ها مانند ویروس اپشتین بار (EBV) ممکن است سیستم ایمنی بدن را تحریک کرده و باعث حمله به میلین شوند.

علل دقیق بروز بیماری ام اس هنوز کاملاً شناخته نشده‌اند، اما عواملی که به نظر می‌رسد در ایجاد آن نقش دارند عبارتند از:

عوامل ژنتیکی: تحقیقات نشان داده‌اند که وراثت می‌تواند در بروز بیماری ام اس نقش داشته باشد. افرادی که در خانواده‌شان سابقه این بیماری را دارند، احتمال ابتلا به آن بیشتر است.

عوامل محیطی: عواملی مانند قرار گرفتن در معرض ویروس‌ها (مانند ویروس اپشتین بار) یا نقص در ویتامین D، می‌توانند خطر ابتلا به ام اس را افزایش دهند. به‌ویژه، زندگی در مناطق دور از خط استوا، جایی که سطح نور خورشید و ویتامین D کمتر است، با بروز این بیماری ارتباط دارد.

سیستم ایمنی: بیماری ام اس یک اختلال خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به میلین حمله می‌کند. این حملات باعث التهاب و تخریب میلین می‌شود که به نوبه خود موجب اختلال در ارسال پیام‌های عصبی می‌شود.

عوامل هورمونی: ام اس بیشتر در زنان دیده می‌شود و این موضوع نشان‌دهنده نقش هورمون‌ها در بروز بیماری است. تغییرات هورمونی، به ویژه در دوران بارداری و پس از آن، ممکن است در توسعه این بیماری موثر باشند.

عوامل ویروسی: برخی ویروس‌ها مانند ویروس اپشتین بار (EBV) می‌توانند موجب شروع بیماری ام اس شوند. این ویروس‌ها ممکن است سیستم ایمنی بدن را به گونه‌ای تحریک کنند که به میلین آسیب بزند.

بیماری ام اس به طور پیچیده‌ای تحت تاثیر ترکیب عوامل ژنتیکی و محیطی است و هنوز تحقیقات زیادی برای کشف علل دقیق آن در دست انجام است.

هر عامل ابتلا به ام اس چه درصدی از بروز آن را به خود اختصاص می دهد؟

بیماری ام اس یک بیماری پیچیده است که به دلیل ترکیب عوامل ژنتیکی، محیطی، ایمنی و هورمونی به وجود می‌آید. در حال حاضر، هیچ آمار قطعی برای درصد تأثیر هر کدام از این عوامل در ایجاد بیماری ام اس وجود ندارد، زیرا این بیماری تحت تأثیر بسیاری از فاکتورها قرار دارد و نمی‌توان به‌راحتی تعیین کرد که هر عامل چه درصدی از بروز آن را به خود اختصاص می‌دهد.

عامل	توضیحات	درصد تأثیر نسبی
عوامل ژنتیکی	وراثت می‌تواند در بروز بیماری ام اس نقش داشته باشد. افرادی که سابقه خانوادگی دارند، بیشتر در معرض ابتلا هستند.	۲۰-۳۰٪
عوامل محیطی	قرار گرفتن در معرض ویروس‌ها (مانند ویروس اپشتین بار) و کمبود ویتامین D، به‌ویژه در مناطق کم نور خورشید، ممکن است خطر ابتلا به ام اس را افزایش دهد.	۳۰-۴۰٪
سیستم ایمنی	بیماری ام اس یک اختلال خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به میلین (پوشش عصبی) حمله می‌کند و آن را آسیب می‌زند.	۳۰-۴۰٪
عوامل هورمونی	ام اس بیشتر در زنان دیده می‌شود، که نشان می‌دهد تغییرات هورمونی، به ویژه در دوران بارداری و پس از آن، در بروز بیماری نقش دارند.	۱۰-۱۵٪
عوامل ویروسی	برخی ویروس‌ها مانند ویروس اپشتین بار (EBV) ممکن است سیستم ایمنی بدن را تحریک کرده و باعث حمله به میلین شوند.	۱۰-۲۰٪

با این حال، برخی از یافته‌های علمی نشان می‌دهند که می‌توان به صورت تقریبی تأثیر هر یک از این عوامل را ارزیابی کرد:

عوامل ژنتیکی:

تأثیر نسبی: ۲۰-۳۰٪

احتمال ابتلا به ام اس در افرادی که یکی از اعضای نزدیک خانواده‌شان مبتلا به این بیماری است، بیشتر است. اما عوامل محیطی و ایمنی نیز نقش دارند و تنها ژنتیک به تنهایی علت اصلی نیست.

عوامل محیطی:

تأثیر نسبی: ۳۰-۴۰٪

قرار گرفتن در معرض ویروس‌ها، مانند ویروس اپشتین بار (EBV)، و کمبود ویتامین D در محیط‌های کم‌نور (مناطق دور از خط استوا) به‌ویژه در جوانان، ارتباط نزدیکی با افزایش خطر ابتلا به ام اس دارند.

سیستم ایمنی:

تأثیر نسبی: ۳۰-۴۰٪

این بیماری از نوع خودایمنی است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به میلین (پوشش عصبی) حمله می‌کند. این فاکتور به تنهایی یکی از مهم‌ترین عوامل در بروز ام اس است.

عوامل هورمونی:

تأثیر نسبی: ۱۰-۱۵٪

ام اس در زنان بیشتر شایع است، به ویژه در سنین باروری. این نشان‌دهنده تأثیر تغییرات هورمونی در بروز بیماری است، هرچند که این عامل به تنهایی نقش اصلی ندارد.

عوامل ویروسی:

تأثیر نسبی: ۱۰-۲۰٪

ویروس‌هایی مانند ویروس اپشتین بار می‌توانند باعث تحریک سیستم ایمنی شده و با افزایش حساسیت به ام اس مرتبط باشند.

در نهایت، ترکیب این عوامل باعث بروز بیماری ام اس می‌شود، و درصد دقیق تأثیر هر یک بسته به شرایط فردی و محیطی ممکن است متفاوت باشد.

احتمال ابتلا به ام اس در کدام سن بیشتر می شود؟

بیماری ام اس معمولا در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی تشخیص داده می‌شود، و این سنین بیشتر از دیگر دوره های زندگی تحت تأثیر ابتلا به بیماری قرار دارند. به‌طور خاص، زنان بیشتر از مردان در این بازه سنی به ام اس مبتلا می‌شوند.

گروه سنی	توضیحات
۲۰ تا ۴۰ سالگی	بیشترین شیوع بیماری ام اس در این بازه سنی است. این بیماری بیشتر در جوانان و بزرگسالان در این سنین شروع می‌شود.
نوجوانی	ام اس در نوجوانان نادر است، اما در موارد نادر ممکن است علائم این بیماری در این سنین ظاهر شود.
۴۰ سال به بالا	ابتلا به ام اس در این سنین نادرتر است، اما ممکن است در برخی افراد شروع شود. شروع بیماری معمولاً خفیف‌تر است.
کودکان	ام اس در کودکان نادر است، اما در موارد نادر علائم بیماری ممکن است شدیدتر باشد.

این نکات در مورد سن و ابتلا به ام اس اهمیت دارند:

سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی: این بازه زمانی سنینی است که بیماری ام اس بیشترین شیوع را دارد. این بیماری به طور معمول در جوانان و بزرگسالان در این سنین شروع می‌شود.

سنین نوجوانی: در برخی موارد نادر، ام اس ممکن است در نوجوانان نیز مشاهده شود، اما این موارد به نسبت کمتر است.

سنین بالاتر از ۴۰ سال: اگرچه ام اس در این سنین نادرتر است، اما ممکن است همچنان در افرادی که در دهه‌های بعدی زندگی خود هستند، ظهور کند. در این گروه سنی، شروع بیماری معمولاً خفیف‌تر است.

سنین کودکی: ام اس در کودکان نیز می‌تواند اتفاق بیفتد، اما این موارد نادر است و معمولاً علائم با شدت بیشتری بروز می‌کند.

در نتیجه، بیماری ام اس به طور عمده در سنین جوانی و اوایل بزرگسالی رخ می‌دهد، با شیوع بیشتر در زنان در مقایسه با مردان.

راه های درمان ام اس

در حال حاضر، بیماری ام اس (Multiple Sclerosis) درمان قطعی ندارد، اما درمان‌ها می‌توانند به مدیریت علائم، کاهش پیشرفت بیماری، و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کنند.

نوع درمان	توضیحات	مثال‌ها
داروهای اصلاح‌کننده بیماری (DMTs)	این داروها برای کاهش پیشرفت بیماری و جلوگیری از آسیب به میلین تجویز می‌شوند.	– اینترفرون‌ها (مثل اینترفرون بتا) – گلاتیرامر استات – داروهای خوراکی (فینگولیمود، تریفلونوماید) – داروهای بیولوژیک (ناتالیزوماب، اوکریلیزوماب)
داروهای کنترل علائم	داروهایی که برای کاهش علائم خاص بیماری مانند درد، اسپاسم عضلانی و خستگی تجویز می‌شوند.	– داروهای ضد درد – آنتی‌اسپاسمودیک‌ها – داروهای ضد افسردگی – داروهای مسکن
فیزیوتراپی و توانبخشی	بهبود حرکت، تقویت عضلات و کاهش درد از طریق ورزش و تمرینات فیزیوتراپی.	– فیزیوتراپی – توانبخشی شناختی و حرکتی
گفتار درمانی	برای افرادی که مشکلات گفتاری یا بلع دارند، بهبود توانایی‌های گفتاری و بلع.	– گفتار درمانی
مشاوره روانی و پشتیبانی اجتماعی	کمک به بیماران برای مقابله با اضطراب، افسردگی و مشکلات روانی ناشی از بیماری.	– مشاوره روانی – پشتیبانی اجتماعی
روش‌های نوین و تحقیقاتی	درمان‌های جدید مانند سلول‌های بنیادی و درمان‌های ژنتیکی که هنوز در حال آزمایش هستند.	– سلول‌های بنیادی – درمان‌های ژنتیکی
تغییرات سبک زندگی	بهبود کیفیت زندگی از طریق رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و مدیریت استرس.	– رژیم غذایی سالم – ورزش منظم – مدیریت استرس
جراحی	جراحی به‌طور معمول برای مشکلات خاصی مانند گرفتگی عروق یا اختلالات حرکتی شدید استفاده می‌شود.	– جراحی برای مشکلات خاص (در موارد نادر)

درمان‌های ام اس به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

۱٫ درمان های دارویی

این داروها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

داروهای اصلاح‌کننده بیماری (Disease-modifying therapies – DMTs): این داروها هدفشان کاهش پیشرفت بیماری، کاهش تعداد حملات و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر به سیستم عصبی است. برخی از این داروها شامل:

اینترفرون‌ها (Interferons): مانند اینترفرون بتا که سیستم ایمنی را تنظیم کرده و از حملات به میلین جلوگیری می‌کنند.

گلاتیرامر استات (Glatiramer acetate): دارویی که به کاهش تعداد حملات کمک می‌کند.

داروهای خوراکی: مانند فیngولیمود (Fingolimod)، تریفلونوماید (Teriflunomide) و داپلودیپین (Dimethyl fumarate) که به کنترل بیماری کمک می‌کنند.

داروهای بیولوژیک: مانند ناتالیزوماب (Natalizumab)، آلیمتوزوماب (Alemtuzumab) و اوکریلیزوماب (Ocrelizumab) که در موارد پیشرفته‌تر یا مقاوم به درمان کاربرد دارند.

داروهای کنترل علائم: این داروها برای کاهش علائم خاص مانند اسپاسم عضلانی، خستگی، درد، و مشکلات مثانه یا عملکرد جنسی تجویز می‌شوند. برای مثال:

داروهای ضد درد و آنتی‌اسپاسمودیک‌ها برای کاهش اسپاسم عضلانی.

داروهای ضد افسردگی برای مدیریت علائم افسردگی.

داروهای مسکن برای کاهش درد.

۲٫ درمان های غیر دارویی

این درمان‌ها می‌توانند مکمل درمان‌های دارویی باشند و به بهبود کیفیت زندگی و مدیریت بهتر بیماری کمک کنند.

فیزیوتراپی و توانبخشی: فیزیوتراپی به تقویت عضلات، بهبود حرکت و کاهش درد کمک می‌کند. همچنین، توانبخشی می‌تواند برای بهبود توانایی‌های شناختی و روانی مورد استفاده قرار گیرد.

گفتار درمانی: برای افرادی که مشکلات گفتاری یا بلع دارند، گفتار درمانی می‌تواند مفید باشد.

مشاوره روانی و پشتیبانی اجتماعی: بیماری ام اس ممکن است به مشکلات روانی منجر شود، بنابراین مشاوره روانی و پشتیبانی اجتماعی برای مقابله با افسردگی و اضطراب اهمیت دارد.

۳٫ روش های درمانی نوین و تحقیقاتی

تحقیقات به سرعت در حال پیشرفت است و روش‌های جدید مانند سلول‌های بنیادی و درمان‌های ژنتیکی در حال آزمایش هستند. این روش‌ها هنوز در مراحل آزمایشی هستند، اما امیدوارکننده به نظر می‌رسند.

۴٫ تغییرات سبک زندگی

رژیم غذایی سالم: تغذیه مناسب می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب و حفظ سلامت عمومی کمک کند.

ورزش منظم: ورزش به تقویت قدرت عضلات، کاهش خستگی و بهبود سلامت عمومی کمک می‌کند.

مدیریت استرس: روش‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق برای کاهش استرس مفید هستند.

۵٫ جراحی (در موارد خاص)

جراحی معمولاً برای درمان مشکلات خاصی مانند گرفتگی عروق یا اختلالات حرکتی شدید در نظر گرفته می‌شود. این درمان‌ها به‌طور عمومی برای ام اس شایع نیستند و در شرایط خاص و در مواقعی که درمان‌های دیگر کارایی نداشته باشد، ممکن است در نظر گرفته شوند.

چند درصد احتمال بهبود افراد از ام اس وجود دارد؟

بیماری ام اس (Multiple Sclerosis) یک بیماری مزمن است که به طور کامل درمان نمی‌شود و در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای آن وجود ندارد. اما آمار بهبود یا بهبودی نسبی بستگی به نوع بیماری، شدت آن و نحوه مدیریت و درمان آن دارد. به طور کلی، احتمال بهبودی در افراد مبتلا به ام اس به عوامل مختلفی بستگی دارد:

۱٫ نوع بیماری ام اس

ام اس با نوع حمله‌ای (Relapsing-Remitting MS): این نوع شایع‌ترین نوع ام اس است که در آن بیمار دوره‌های حمله‌ای (flare-ups) و دوره‌های بهبودی (remission) دارد. در این نوع، در صورت استفاده از درمان‌های دارویی مؤثر (مانند داروهای اصلاح‌کننده بیماری)، بسیاری از بیماران می‌توانند دوره‌های بهبودی طولانی داشته باشند و علائم آنها کاهش یابد.

احتمال بهبودی نسبی: حدود ۳۰-۴۰٪ از بیماران ممکن است دوره‌های طولانی از بهبودی را تجربه کنند.

ام اس پیشرفته (Progressive MS): این نوع از بیماری به تدریج پیشرفت می‌کند و بهبودی کامل در این نوع نادر است. اما با استفاده از داروهای نوین و درمان‌های ترکیبی، پیشرفت بیماری می‌تواند کندتر شود و کیفیت زندگی بهبود یابد.

احتمال بهبودی نسبی: در ام اس پیشرفته، احتمال بهبودی کامل کمتر است، ولی درمان‌ها می‌توانند به کاهش علائم و کند کردن پیشرفت بیماری کمک کنند.

۲٫ تشخیص زودهنگام و درمان به موقع

تشخیص زودهنگام و شروع سریع درمان‌ها، به ویژه داروهای اصلاح‌کننده بیماری (DMTs)، می‌تواند تأثیر زیادی بر پیشرفت بیماری و کیفیت زندگی بیمار داشته باشد. درمان‌های جدید و داروهای بیولوژیک می‌توانند به جلوگیری از آسیب‌های بیشتر و کاهش دفعات حملات کمک کنند.

۳٫ عملکرد سیستم ایمنی و عوامل فردی

واکنش سیستم ایمنی، میزان آسیب به میلین (پوشش عصبی)، و سرعت پیشرفت بیماری در افراد مختلف متفاوت است. برخی افراد ممکن است آسیب کمتری به میلین دیده و در نتیجه علائم آن‌ها به‌طور قابل توجهی کاهش یابد.

مرگ بر اثر ابتلا به ام اس چقدر محتمل است؟

بیماری ام اس (Multiple Sclerosis) خود به خود کشنده نیست، اما در برخی موارد پیشرفته و نادر، می‌تواند منجر به مشکلات جدی پزشکی شود که در صورت عدم درمان یا مدیریت مناسب، می‌توانند باعث کاهش کیفیت زندگی و حتی مرگ فرد شوند.

عوامل و اطلاعات	توضیحات	احتمال مرگ
مرگ مستقیم ناشی از ام اس	ام اس خود به خود کشنده نیست، اما می‌تواند باعث مشکلات پزشکی دیگر مانند مشکلات تنفسی و عفونت‌ها شود.	کمتر از ۵٪
ام اس پیشرفته (Secondary/Primary Progressive MS)	در انواع پیشرفته بیماری، مانند ام اس ثانویه و اولیه پیشرفته، مشکلات حرکتی و تنفسی شدید ممکن است منجر به مرگ شود.	افزایش احتمال مرگ
عوارض ناشی از ناتوانی‌های شدید	ناتوانی‌های شدید حرکتی و مشکلات قلبی یا تنفسی ممکن است منجر به عفونت‌ها و مشکلات دیگر شوند که خطر مرگ را افزایش دهند.	افزایش احتمال مرگ
عفونت‌ها و بیماری‌های ثانویه	عفونت‌های دستگاه تنفسی (مانند ذات‌الریه) یا عفونت‌های مجاری ادراری ممکن است به مرگ منتهی شوند.	افزایش احتمال مرگ
طول عمر بیماران مبتلا به ام اس	افراد مبتلا به ام اس به‌طور متوسط ۲-۷ سال کوتاه‌تر از افراد سالم زندگی می‌کنند، اما در بسیاری از موارد طول عمر کاهش نمی‌یابد.	کوتاه‌تر از افراد سالم
خطر مرگ در مراحل اولیه بیماری	احتمال مرگ در مراحل اولیه بیماری ام اس بسیار کم است و بیشتر به کیفیت زندگی بستگی دارد.	کم

با این حال، احتمال مرگ مستقیم به دلیل ام اس بسیار کم است.

۱٫ مرگ ناشی از ام اس:

در بیشتر افراد مبتلا به ام اس، این بیماری به‌طور مستقیم باعث مرگ نمی‌شود. افراد مبتلا به ام اس معمولاً به علت عوارض ناشی از بیماری مانند مشکلات تنفسی، عفونت‌ها، و مشکلات قلبی که به دنبال ناتوانی‌های حرکتی و آسیب به سیستم عصبی مرکزی ایجاد می‌شود، می‌میرند.

به‌طور کلی، احتمال مرگ مستقیم از ام اس کمتر از ۵٪ است، زیرا این بیماری بیشتر بر کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارد و باعث ناتوانی‌های جسمی می‌شود تا مرگ مستقیم.

۲٫ عوامل خطر که می‌توانند احتمال مرگ را افزایش دهند:

ام اس پیشرفته: در نوع پیشرفته بیماری، به‌ویژه ام اس ثانویه پیشرفته (Secondary Progressive MS) و ام اس اولیه پیشرفته (Primary Progressive MS)، افراد ممکن است به مشکلات حرکتی و تنفسی دچار شوند که می‌تواند خطرات جدی به همراه داشته باشد.

عوارض مرتبط با ناتوانی‌های شدید: افرادی که دچار ناتوانی‌های حرکتی شدید یا مشکلات قلبی و تنفسی می‌شوند، ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت‌ها یا مشکلات دیگر باشند که می‌تواند به مرگ منجر شود.

عفونت‌ها و بیماری‌های ثانویه: یکی از علل اصلی مرگ در بیماران ام اس مبتلا به ناتوانی شدید، عفونت‌های دستگاه تنفسی (مانند ذات‌الریه) یا عفونت‌های مجاری ادراری است که به دلیل کاهش توان حرکتی و مشکل در مدیریت بهداشت شخصی ایجاد می‌شود.

۳٫ طول عمر بیماران مبتلا به ام اس:

به طور کلی، افراد مبتلا به ام اس می‌توانند زندگی طولانی‌تری داشته باشند و بسیاری از افراد با این بیماری به طور متوسط تا سنین بالاتر زندگی می‌کنند. اگرچه ممکن است کیفیت زندگی آنها تحت تأثیر قرار گیرد، اما در بیشتر موارد، بیماری ام اس باعث کاهش طول عمر به طور قابل توجهی نمی‌شود.

میانگین طول عمر بیماران مبتلا به ام اس معمولا ۲-۷ سال کوتاه‌تر از افراد سالم است، اما این تفاوت بستگی به نوع بیماری و شدت آن دارد.

چه مواد غذایی برای مدیریت بیماری ام اس مناسب است؟

تغذیه نقش مهمی در مدیریت بیماری ام اس (Multiple Sclerosis) دارد.

با این حال، هیچ رژیم غذایی خاصی که به طور مستقیم باعث درمان ام اس شود وجود ندارد، اما برخی از غذاها و مواد مغذی می‌توانند به کاهش التهاب، تقویت سیستم ایمنی و بهبود سلامت عمومی کمک کنند.

دسته غذایی	مواد غذایی مفید	دلایل مفید بودن
غذاهای غنی از امگا-۳	– ماهی‌های چرب (سالمون، ساردین، تن) – دانه‌های کتان و چیا – گردو	کاهش التهاب و تقویت سیستم ایمنی بدن
سبزیجات و میوه‌های غنی از آنتی‌اکسیدان	– سبزیجات برگ سبز (اسفناج، کلم‌پیچ) – توت‌ها (بلوبری، تمشک) – پیاز، سیر	محافظت از سلول‌های عصبی و تقویت سیستم ایمنی بدن
غذاهای غنی از ویتامین D	– ماهی‌های چرب – زرده تخم‌مرغ – غذاهای غنی‌شده (شیر، غلات)	افزایش سطح ویتامین D و کاهش خطر ابتلا به ام اس
غذاهای ضد التهابی	– زردچوبه و زنجبیل – سبزیجات رنگی (هویج، فلفل دلمه‌ای قرمز) – چای سبز	کاهش التهاب در بدن و محافظت از اعصاب
غذاهای غنی از فیبر	– حبوبات (نخود، لوبیا، عدس) – غلات کامل (برنج قهوه‌ای، جو دوسر) – سبزیجات و میوه‌ها (سیب، هویج)	بهبود عملکرد گوارش و کاهش مشکلات گوارشی
مواد غذایی غنی از پروتئین با کیفیت	– ماهی و مرغ (کم چرب) – مغزها و دانه‌ها (بادام، گردو، دانه کدو) – لوبیا و عدس	کمک به ترمیم بافت‌ها و حفظ توده عضلانی
چربی‌های سالم	– روغن زیتون – آووکادو – دانه‌های چیا و کتان	حفظ سلامت قلب و عروق و کاهش التهاب اضافی
آب و هیدراسیون مناسب	– آب و مایعات مناسب	کاهش خستگی و بهبود عملکرد بدن

در ادامه، برخی از غذاهایی که می‌توانند در درمان و مدیریت ام اس مفید باشند آورده شده است:

۱٫ غذاهای غنی از امگا-۳ (اسیدهای چرب مفید)

چرا مفید است؟: اسیدهای چرب امگا-۳ خواص ضد التهابی دارند و می‌توانند به کاهش التهاب در سیستم عصبی مرکزی کمک کنند.

مواد غذایی غنی از امگا-۳:

ماهی‌های چرب (مانند سالمون، ساردین، تن، ماکرل)

دانه‌های کتان و چیا

گردو

۲٫ سبزیجات برگ سبز و آنتی‌اکسیدان‌ها

چرا مفید است؟: آنتی‌اکسیدان‌ها به محافظت از سلول‌های عصبی کمک می‌کنند و به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند.

مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها:

سبزیجات برگ سبز (مانند اسفناج، کلم‌پیچ، کاهو)

توت‌ها (مانند بلوبری، تمشک)

پیاز، سیر و فلفل دلمه‌ای

۳٫ غذاهای غنی از ویتامین D

چرا مفید است؟: کمبود ویتامین D با افزایش خطر ابتلا به ام اس مرتبط است، بنابراین مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین D می‌تواند مفید باشد.

مواد غذایی غنی از ویتامین D:

ماهی‌های چرب (سالمون، ساردین)

زرده تخم‌مرغ

غذاهای غنی‌شده مانند شیر و غلات

۴٫ غذاهای ضد التهابی

چرا مفید است؟: کاهش التهاب در بدن می‌تواند به کاهش حملات و پیشرفت بیماری کمک کند.

مواد غذایی ضد التهابی:

زردچوبه و زنجبیل

سبزیجات رنگی مانند هویج، فلفل دلمه‌ای قرمز، کدو حلوایی

چای سبز

۵٫ غذاهای غنی از فیبر

چرا مفید است؟: فیبر به بهبود عملکرد گوارش و کاهش مشکلات گوارشی ناشی از ام اس کمک می‌کند.

مواد غذایی غنی از فیبر:

حبوبات (مانند نخود، لوبیا، عدس)

غلات کامل (مانند برنج قهوه‌ای، جو دوسر)

سبزیجات و میوه‌ها (مانند سیب، هویج، آووکادو)

۶٫ مواد غذایی غنی از پروتئین با کیفیت

چرا مفید است؟: پروتئین به ترمیم و رشد بافت‌های آسیب‌دیده کمک می‌کند و در حفظ توده عضلانی بسیار مهم است.

مواد غذایی غنی از پروتئین:

ماهی و مرغ (کم چرب)

مغزها و دانه‌ها (مانند بادام، گردو، دانه‌های کدو)

لوبیا و عدس

۷٫ چربی‌های سالم

چرا مفید است؟: مصرف چربی‌های سالم می‌تواند به حفظ سلامت قلب و عروق کمک کرده و از التهاب اضافی جلوگیری کند.

چربی‌های سالم:

روغن زیتون (برای پخت و پز و سالادها)

آووکادو

دانه‌های چیا و کتان

۸٫ آب و هیدراسیون مناسب

چرا مفید است؟: نوشیدن آب کافی برای حفظ عملکرد بهینه بدن و کاهش خستگی که یکی از علائم شایع ام اس است، مهم است.

۹٫ غذاهای محدودکننده

برای کمک به مدیریت بهتر بیماری، برخی از غذاها باید محدود شوند:

غذاهای فرآوری‌شده و شیرینی‌ها: ممکن است التهاب را افزایش دهند.

چربی‌های ترانس و غذاهای سرخ‌شده: می‌توانند موجب تشدید علائم و مشکلات قلبی شوند.

نمک زیاد: مصرف نمک زیاد می‌تواند بر عملکرد کلیه‌ها تأثیر منفی بگذارد.

کدام غذاها برای ابتلا به ام اس مناسب نیست؟

برای افرادی که مبتلا به ام اس (Multiple Sclerosis) هستند، برخی از غذاها می توانند علائم بیماری را تشدید کنند یا باعث افزایش التهاب و مشکلات گوارشی شوند.

دسته غذایی	غذاهای نامناسب	دلایل عدم مناسب بودن
غذاهای فرآوری‌شده	– غذاهای کنسروی – فست فود – غذاهای آماده و بسته‌بندی‌شده	حاوی چربی‌های ترانس، قند و نمک بالا که می‌توانند التهاب را افزایش دهند.
چربی‌های ترانس و اشباع	– روغن‌های هیدروژنه – کره و مارگارین‌های فرآوری‌شده – غذاهای سرخ‌شده	افزایش التهاب بدن و مشکلات قلبی.
شیرینی‌ها و قندهای تصفیه‌شده	– کیک‌ها – شیرینی‌ها – شکلات‌های شیرین – نوشیدنی‌های شیرین	افزایش التهاب و نوسانات شدید در سطح انرژی، تحریک سیستم ایمنی.
نمک زیاد	– نمک اضافه به غذا – مواد غذایی شور (چیپس، پیتزا، سوسیس‌ها)	افزایش احتباس مایعات و التهاب.
گوشت‌های قرمز و فرآوری‌شده	– سوسیس‌ها – کالباس – بیکن – گوشت‌های چرب	حاوی چربی‌های اشباع و مواد شیمیایی که می‌توانند التهاب را افزایش دهند.
غذاهای حاوی گلوتن	– نان، پاستا، مواد غذایی حاوی آرد گندم	در صورت حساسیت به گلوتن، می‌تواند باعث التهاب و مشکلات گوارشی شود.
لبنیات پرچرب	– شیر پرچرب – پنیر – کره	حاوی چربی‌های اشباع که می‌توانند التهاب را افزایش دهند.
الکل	– نوشیدنی‌های الکلی	باعث خشکی دهان، کاهش توانایی‌های حرکتی، مشکلات گوارشی و اختلالات خواب می‌شود.
غذاهای حاوی MSG	– سس‌ها – سوپ‌ها – چاشنی‌ها	افزایش التهاب و ایجاد علائم عصبی در برخی افراد.

در ادامه، غذاهایی که برای بیماران مبتلا به ام اس مناسب نیستند آورده شده است:

۱٫ غذاهای فرآوری شده

شامل: غذاهای کنسروی، فست فود، غذاهای آماده و بسته‌بندی‌شده.

دلایل: این غذاها معمولا حاوی چربی‌های ترانس، قند و نمک بالا هستند که می‌توانند التهاب را افزایش دهند و باعث تشدید علائم ام اس شوند.

۲٫ چربی های ترانس و اشباع

شامل: روغن‌های هیدروژنه (مانند روغن‌های استفاده‌شده در غذاهای سرخ‌شده)

کره و مارگارین‌های فرآوری‌شده

غذاهای سرخ شده و چیپس

دلایل: چربی‌های ترانس و اشباع می‌توانند التهاب بدن را افزایش داده و مشکلات قلبی را تشدید کنند.

۳٫ شیرینی‌ها و قندهای تصفیه‌شده

شامل: کیک‌ها، شیرینی‌ها، شکلات‌های شیرین و نوشیدنی‌های شیرین.

دلایل: مصرف زیاد قند می‌تواند باعث افزایش التهاب در بدن و همچنین نوسانات شدید در سطح انرژی شود. همچنین، مصرف قندهای تصفیه‌شده ممکن است سیستم ایمنی را تحریک کند و روند پیشرفت بیماری را تسریع نماید.

۴٫ نمک زیاد

شامل: نمک اضافه به غذا، مواد غذایی شور (مثل چیپس، پیتزا و سوسیس‌ها).

دلایل: مصرف نمک زیاد می‌تواند موجب احتباس مایعات و مشکلات کلیوی شود و التهاب را افزایش دهد که در بیماری ام اس مهم است.

۵٫ گوشت‌های قرمز و فرآوری‌شده

شامل: گوشت‌های فرآوری‌شده مانند سوسیس، کالباس، بیکن و گوشت‌های چرب.

دلایل: این گوشت‌ها حاوی چربی‌های اشباع و مواد شیمیایی هستند که می‌توانند التهاب را افزایش دهند و بر سلامت قلب تأثیر منفی بگذارند.

۶٫ غذاهای حاوی گلوتن

شامل: نان، پاستا و مواد غذایی حاوی آرد گندم (اگر فرد مبتلا به حساسیت به گلوتن باشد).

دلایل: برخی از بیماران مبتلا به ام اس به گلوتن حساسیت دارند و مصرف آن می‌تواند باعث التهاب و مشکلات گوارشی شود. (این موضوع در همه افراد صدق نمی‌کند و بستگی به حساسیت فرد دارد.)

۷٫ لبنیات پرچرب

شامل: شیر پرچرب، پنیر و کره.

دلایل: این مواد غذایی حاوی چربی های اشباع هستند که می‌توانند التهاب را افزایش دهند و ممکن است در برخی افراد علائم بیماری را تشدید کنند.

۸٫ الکل

دلایل: مصرف الکل می‌تواند باعث خشکی دهان، کاهش توانایی‌های حرکتی، مشکلات گوارشی و همچنین اختلالات خواب شود که برای بیماران مبتلا به ام اس مشکل‌ساز است.

۹٫ غذاهای حاوی MSG (گلوتامات سدیم)

شامل: غذاهای فرآوری‌شده مانند برخی از سس‌ها، سوپ‌ها و چاشنی‌ها.

دلایل: گلوتامات می‌تواند در برخی افراد باعث افزایش التهاب و ایجاد علائم عصبی شود که برای بیماران مبتلا به ام اس مشکل ساز است.

جدول علائم پنهان بیماری ام اس

علائم پنهان	توضیحات
خستگی غیرقابل توضیح	خستگی شدید که حتی با استراحت بهبود نمی‌یابد و تأثیر زیادی بر فعالیت‌های روزمره فرد می‌گذارد.
درد و ناراحتی	درد عصبی یا احساس سوزش و گزگز در اندام‌ها که ممکن است ناگهانی ظاهر شده و ناپدید شود.
اختلالات شناختی	مشکلات حافظه کوتاه‌مدت، دشواری در تمرکز و انجام کارهای چندگانه که می‌تواند به صورت پنهانی ظهور کند.
حساسیت به گرما	افزایش حساسیت به گرما که منجر به تشدید علائم مانند ضعف و مشکلات حرکتی می‌شود.
اختلال در بینایی	مشکلات بینایی مانند تاری دید یا دوبینی که به صورت موقتی و دوره‌ای رخ می‌دهد.
بی‌حسی و گزگز	بی‌حسی یا احساس سوزش در بازوها، پاها یا صورت که ممکن است به طور موقت یا در نواحی خاصی از بدن ادامه پیدا کند.
مشکلات تعادلی و حرکتی	مشکلات در حفظ تعادل، احساس سرگیجه یا مشکل در راه رفتن و ایستادن که می‌تواند به صورت غیرمشهود ایجاد شود.
مشکلات گوارشی	اختلالات گوارشی مانند یبوست یا اسهال که به صورت پنهانی بروز پیدا می‌کند.
افسردگی و اضطراب	مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب که به دلیل اثرات مغزی و روانی بیماری ایجاد می‌شود و ممکن است به صورت غیرآشکار ظاهر شود.
اختلالات خواب	مشکلات خواب شبانه به دلیل درد، بی‌حسی یا مشکلات حرکتی که منجر به خستگی و کاهش کیفیت زندگی می‌شود.